Jak podzielić ogród na strefy funkcjonalne
Ogrody kojarzą się nie tylko z miejscem kontaktu z naturą, ale także z możliwością odpoczynku, spotkań towarzyskich czy posiłkami pod gołym niebem, a jednocześnie z koszeniem, pieleniem i podlewaniem.
Autor: Pracownia Sztuki Ogrodowej
Strefa wejściowa
Zaspokojenie wszystkich potrzeb i uprzyjemnienie niezbędnej pielęgnacji jest możliwe, ale wymaga dużej uwagi poświęconej walorom funkcjonalnym założenia.
Aby ogród spełniał te wymagania, jego przestrzeń powinna być kształtowana na zasadzie podziałów. Ogród możemy podzielić – w zależności od stylu – w sposób regularny lub swobodny. Każda wydzielona w ogrodzie przestrzeń, pełniąca określoną funkcję, jest nazywana wnętrzem ogrodowym. Poszczególne wnętrza mogą pełnić funkcje: użytkową, rekreacyjną, wypoczynkową bądź reprezentacyjną. Zestawienie wnętrz stanowi całość kompozycji ogrodu.
Każde wnętrze ogrodowe, o określonym kształcie kompozycyjnym, jest ograniczone przez ściany, oddzielające je od pozostałej części ogrodu. Oprócz ścian do elementów kompozycyjnych wnętrza należą elementy płaskie tworzące podstawę wnętrza, takie jak trawniki, lustra wody i płożące krzewy, a także sklepienia zamykające wnętrze od góry. Ściany można budować z różnych materiałów, dobranych indywidualnie do potrzeb właściciela ogrodu. Wykorzystując do budowy ścian roślinność, tworzymy „ściany zieleni”. W dużych założeniach ogrodowych ścianami są liniowe nasadzenia drzew – aleje, szpalery. Aleje można tworzyć z jednego gatunku drzew lub rożnych gatunków sadzonych naprzemiennie w określonych odległościach. Innym rodzajem ścian zieleni są tworzące zwartą masę żywopłoty. Żywopłoty formowane wymagają regularnego przycinania – przez cięcie nadajemy im geometryczny kształt oraz kontrolujemy ich wysokość i szerokość. Do stworzenia gęstych przesłon z żywopłotów można wykorzystać zarówno rośliny iglaste, jak i liściaste. Żywopłoty liściaste nie zapewniają gęstej przesłony przez cały rok, z wyjątkiem grabu i ligustru, które tworzą gęste ściany nawet w stanie bezlistnym. Na żywopłoty formowane możemy zastosować między innymi takie gatunki, jak buk, bukszpan, cis, żywotnik zachodni. Na naturalne, nieformowane żywopłoty świetnie nadają się berberysy, derenie, irgi, ogniki, jaśminowce, krzewuszki, leszczyny, lipy.
Ciekawym rozwiązaniem są ściany z pnączy. Pnącza nie tworzą samodzielnie przesłony, wymagają podpór (pergole, trejaże, altany). Pnącza samoprzyczepne, na przykład bluszcz pospolity, hortensja pnąca, winobluszcz pięcioklapowy i trójklapowy, tworzą ścianę, pnąc się po murach. Funkcję ściany zieleni mogą również pełnić pomysłowo rozplanowane wokół wnętrza rabaty bylinowe.
Oprócz roślin, do tworzenia wnętrza można wykorzystać również inne, odporne na warunki klimatyczne materiały charakterystyczne dla stylu zastosowanego w ogrodzie. Pionowe konstrukcje w ogrodzie mogą tworzyć mury lub murki oporowe. Murki oporowe stosujemy głównie na zboczach w celu pokonania różnic terenu, tworząc tarasowe przejścia. Jedną ze ścian wydzielonego w ogrodzie wnętrza może stanowić również mur budynku. Materiałem często wykorzystywanym w ogrodach jest drewno. Z drewna zbudowane są najczęściej trejaże, bindaże, pergole. Ażurowy charakter konstrukcji mają płoty, siatki ogrodzeniowe, ogrodzenia plecione, parkany i ogrodzenia kute. Współcześni projektanci stosują w ogrodach również szkło, metal, plastik, beton. Niezwykły efekt można osiągnąć dzięki zastosowaniu „ścian wodnych”, po których spływa woda. Takie ściany muszą być wykonane z odpornych na działanie wody materiałów.
O charakterze wnętrza decyduje rodzaj ścian. Ze względu na wykorzystany materiał, oraz częstotliwości zastosowania poszczególnych elementów, wnętrze ogrodowe możemy podzielić na konkretne, obiektywne i subiektywne.
Wnętrze konkretne składa się z podstawy (na przykład nawierzchni trawiastej lub brukowej), sklepienia oraz zwartych, litych ścian. Tego rodzaju wnętrze daje największe poczucie bezpieczeństwa. Powierzchnia otwarta zajmuje w nim jedynie 30 procent.
We wnętrzu obiektywnym ściany są ażurowe, a powierzchnia otwarta zajmuje od 30 do 60 procent. Znajdując się we wnętrzu obiektywnym mamy możliwość obserwacji tego, co znajduje się poza nim.
Wnętrze subiektywne ma niejasno określone granice, powierzchnia otwarta zajmuje w nim ponad 60 procent. Przykładem takiego wnętrza jest ogród z większą grupą drzew (na przykład z lasem).
Wnętrza ogrodowe składają się na kompozycję ogrodu i świadczą o jego charakterze. W zależności od kształtów, wielkości i rodzaju ograniczających je ścian można optycznie poszerzać wąski ogród bądź zwężać ogród szeroki. Ponieważ ogród jest częścią naszej prywatności, naszego domu, dzieląc duże wnętrze ogrodowe na mniejsze indywidualne przestrzenie, uzyskujemy dodatkowe pokoje na otwartym powietrzu. Podobnie jak ściany w budynku, pionowe elementy w ogrodach chronią przed wiatrem, pełnią funkcje ekranów dźwiękochłonnych, zasłaniają brzydkie widoki i pełnią funkcje dekoracyjne.
