Jak prowadzić ekologiczny warzywnik - najważniejsze pytania i odpowiedzi

2015-07-27 15:52

Ekologiczny ogród warzywny jest modny. Podpowiadamy, jak prowadzić ekologiczny warzywnik we własnym ogrodzie, czym nawozić rośliny warzywne, jakich używać środków ochrony, czy stosować zmianowanie. Pytania i odpowiedzi.

Ekologiczny warzywnik: czym najlepiej nawozić rośliny przeznaczone do jedzenia?

Najlepsze są nawozy organiczne, przede wszystkim kompost, który powstał w ogrodzie. Stosujemy go jesienią lub wiosną w dawce 3-4 kg/m². Rośliny o dużych wymaganiach pokarmowych i długim okresie wzrostu, na przykład warzywa kapustne, można nawozić kompostem także w lecie. Rozkładamy go na zagonach cienką warstwą (0,5-1 kg/ m²) i lekko mieszamy z glebą. W czasie lata rośliny można też zasilać gnojówką z pokrzywy, mniszka lekarskiego albo skrzypu. Łatwo je przygotować samemu, zalewając wodą (10 l na 1 kg ziela) w emaliowanym lub plastikowym pojemniku nadziemne części roślin i pozostawiając na 2-3 tygodnie do fermentacji. Gotową gnojówkę rozcieńczamy wodą (1:10) i tym roztworem podlewamy rośliny. Można też stosować popiół drzewny. Rozsypujemy go na zagonach wiosną przed rozpoczęciem wegetacji (2-3 kg/m²) lub dodajemy do kompostowania (3-4 kg/m³). Podobnie jak wapń – odkwasza glebę. Do uzupełnienia brakujących w ziemi składników stosuje się naturalne nawozy mineralne, które są zmielonymi kopalinami, na przykład wapno dolomitowe. Warto też pamiętać o nawozach zielonych:łubinie, peluszce, bobiku facelii, gorczycy, życie. Sieje się je wiosną lub jako poplon po zbiorze warzyw i płytko przekopuje, zanim zakwitną.

Posłuchaj, jak prowadzić ekologiczny warzywnik. To materiał z cyklu DOBRZE POSŁUCHAĆ. Podcasty z poradami

Ekologiczny warzywnik: dlaczego nawozy organiczne są lepsze od sztucznych?

Nawozy organiczne, w przeciwieństwie do sztucznych, zawierają próchnicę, która odpowiada za życie biologiczne gleby, poprawia jej strukturę oraz zwiększa możliwość magazynowania wody. Działają przez długi czas, stopniowo uwalniając zawarte w nich składniki. Zmniejszają przez to możliwość przenawożenia, zwłaszcza azotem, który działa niekorzystnie na strukturę gleby oraz zanieczyszcza wody powierzchniowe i gruntowe. Nadmiar azotu wprowadzonego do gleby z dużą dawką sztucznych nawozów azotowych lub naturalnego obornika kurzego prowadzi do kumulowania się azotanów w roślinach (szczególnie podatna jest sałata), które mogą przekształcać się w szkodliwe dla człowieka azotyny. Nawozy sztuczne mogą też być źródłem metali ciężkich, takich jak kadm, ołów i cynk, które w zbyt dużej ilości są toksyczne.

Ekologiczny warzywnik: czy metale ciężkie gromadzą się w liściach?

Tak. Warzywa rosnące na glebach intensywnie zasilanych nawozami sztucznymi (także kompostem z odpadów przemysłowych lub komunalnych) mogą kumulować te metale. Szczególnie dużo sałata, szpinak, seler naciowy i por. W przypadku podejrzenia o skażenie gleby ołowiem, kadmem czy cynkiem należy wykonać jej analizę chemiczną.Jeżeli dopuszczalne normy są przekroczone, trzeba zaniechać uprawy warzyw gromadzących te metale w liściach. Dotyczy to zwykle ogrodów intensywnie nawożonych, zwłaszcza sztucznymi nawozami fosforowym i wapniowymi, oraz ogrodów położonych blisko (mniej więcej 80 m) ruchliwej drogi. Występowanie i pobieranie metali ciężkich możemy ograniczyć przez rezygnację z nawozów sztucznych czy zanieczyszczonego kompostu. W zamian stosujmy kompost z dobrego źródła (najlepiej własnego ogrodu) oraz zmniejszmy kwasowość gleby przez zwapnowanie na przykład kredą albo dolomitem.

Ekologiczny warzywnik: czy stosowanie kompostu i wapnowanie zmniejszy zawartość metali ciężkich w glebie?

Nie. Nawożenie organiczne (kompost) i wapnowanie nie usuwa ich, ale powoduje, że przekształcają się w nieprzyswajalne przez rośliny kompleksy. Aby oczyścić podłoże z metali ciężkich, można zastosować fitoekstrakcję polegającą na uprawie roślin kumulujących w tkankach duże ich ilości. W przypadku kadmu i ołowiu uprawia się aksamitkę lub szarłat szorstki. Po zakończeniu wegetacji rośliny usuwa się (nie można ich kompostować). Na oczyszczonej glebie (co warto potwierdzić badaniem laboratoryjnym) można znowu uprawiać warzywa.

Ekologiczny warzywnik: a co z ochroną roślin – czy dopuszczalne są środki chemiczne?

Środki chemiczne, nawet te najbardziej „bezpieczne”, są zagrożeniem albo dla nas, albo dla owadów pożytecznych (w tym zapylających rośliny), albo dla samych chronionych roślin. Stosując je, zawsze zakłócamy równowagę ekologiczną ogrodu, a nie zawsze skutecznie likwidujemy chorobę czy szkodniki. Używa się ich zwykle zbyt późno, by powstrzymać infekcję i zniwelować zaistniałe szkody oraz utratę plonu. Alternatywą dla chemicznej ochrony roślin jest system ochrony ekologicznej oparty przede wszystkim na metodach zapobiegawczych (zdrowe nasiona, prawidłowa uprawa gleby, odpowiednie terminy siewu i prac pielęgnacyjnych, zbilansowane nawożenie, niszczenie chwastów, płodozmian, mechaniczne usuwanie szkodników, wyrywanie chorych roślin). Wielkie znaczenie ma stosowanie naturalnych środków ochrony roślin, trzeba jednak pamiętać, że choć są nieporównywalnie bezpieczniejsze, powinny być używane przy zachowaniu takich samych środków ostrożności jak chemiczne.

Ekologiczny warzywnik: jak zwalczać mszyce

Mszyce tworzą kolonie na liściach, kwiatach i pędach różnych roślin, szczególnie wiosną, w czasie ciepłej i wilgotnej pogody. Aby zapobiec dalszemu ich rozmnażaniu, należy je ręcznie niszczyć, rozgniatając na liściach. Najbardziej porażone pędy, zwłaszcza wierzchołki, obcinamy i niszczymy razem ze szkodnikami. Ich kolonie możemy także zmywać silnym strumieniem wody lub strząsać z roślin. W ogrodach ekologicznych nie bez znaczenia w walce z mszycami są owady pożyteczne, wśród nich biedronki, drapieżne pluskwiaki, muchówki bzygowate i złotooki. Naturalnym preparatem niszczącym mszyce jest Bioczos BR.

Ekologiczny warzywnik: na etykietach środków można znaleźć termin „okres karencji”. Co on znaczy?

Oznacza czas, jaki musi upłynąć od ostatniego zabiegu wykonanego danym preparatem do dnia zbioru roślin przeznaczonych do spożycia. Okresy karencji są różne dla różnych preparatów, różnią się też w zależności od rośliny. Zwróćmy uwagę na to, że preparaty chwastobójcze także mają karencję, czasami bardzo długą.

Ekologiczny warzywnik: czy to prawda, że nie należy w tym samym miejscu uprawiać po sobie tych samych warzyw?

Tak, ponieważ to powoduje obniżenie plonu. Zmniejsza się on w wyniku utraty żyzności i właściwej struktury gleby, jednostronnego wykorzystania składników pokarmowych oraz nagromadzenia się specyficznych dla danego warzywa choróbi szkodników (dlatego nie należy sadzić po sobie roślin z tej samej rodziny botanicznej). Duże znaczenie ma tak zwane zmęczenie gleby, które polega na kumulowaniu się wydzielin korzeniowych hamujących kiełkowanie i wzrost danej rośliny. Poza tym pojawia się duża ilość chwastów towarzyszących konkretnej uprawie. Temu wszystkiemu zapobiega zmianowanie.

Ekologiczny warzywnik: co to jest zmianowanie roślin?

To sadzenie po sobie w kolejnych sezonach różnych gatunków. Następstwo to oparte jest przede wszystkim na zapotrzebowaniu pokarmowym roślin. Warzywa można podzielić na trzy grupy: wymagające (kapustne, dyniowate, liściaste), średnio wymagające (cebulowe, korzeniowe i psiankowate) oraz mało wymagające (rośliny strączkowe). W ogrodzie przydomowym najlepiej zastosować zmianowanie czteroletnie. Warzywnik dzielimy na cztery części. Pierwszą (po nawiezieniu kompostem) przeznaczamy dla warzyw o dużych wymaganiach pokarmowych, drugą dla średnio wymagających; a trzecią i czwartą – o niskich wymaganiach (tu stosujemy też nawozy zielone). W następnym roku przesuwamy uprawy o jedną część. W ten sposób warzywa wrócą na poprzednie miejsce dopiero po czterech latach. Przy planowaniu zmianowania należy też uwzględnić system korzeniowy roślin: po roślinach korzeniących się płytko (cebula, dynia) dobrze jest uprawić warzywa o głębszym systemie, aby pobieranie składników pokarmowych z różnych warstw gleby było wyrównane. Rośliny rosnące wolno i wrażliwe na zachwaszczenie (cebula, marchew) powinny być uprawiane po roślinach szybko rosnących i zacieniających glebę (kapustne). W przypadku małego warzywnika można stosować zmianowanie dwuletnie, uprawiając na przemian wymagające i mało wymagające warzywa. Można też wprowadzić uprawę współrzędną różnych warzyw (na przykład sałata między pomidorami). W takim wypadku ogród warzywny powinien być co roku w całości nawożony nawozami organicznymi. Rośliny wieloletnie (szczypiorek, rabarbar, szparagi, szczaw) wyłącza się ze zmianowania, chociaż i one powinny być przenoszone na nowe miejsce co kilka lat.

QUIZ: Cała prawda o nowalijkach. Sprawdź swoją wiedzę na wiosnę!

Pytanie 1 z 8
Jak pozbyć się pestycydów z warzyw?
Zdjęcie
Czy artykuł był przydatny?
Przykro nam, że artykuł nie spełnił twoich oczekiwań.
Nasi Partnerzy polecają

Materiał Partnerski

Materiał sponsorowany